به گزارش پایگاه خبری ساخت و ساز هشتم، وقف ملک: وقف در معنای لفظی آن به مفهوم توقف و حبس کردن می باشد. در اصطلاح حقوقی نیز وقف ملک به معنای حبس مال و تسبیل منافع حاصل از آن می باشد.
مقصود از حبس مال این است که نقل و انتقال و تصرفی در آن صورت نگیرد؛ منظور از تسبیل منافع نیز آن است که منافع مال وقف شده در راه خیر و امور عام المنفعه هزینه شود.
عقد وقف نیز به این معناست که مالی مثلاً ملکی حفظ شود تا افراد مستحق از منافع آن استفاده نمایند. برای تحقق پذیری عقد وقف ۳ رکن اساسی لازم است که شامل واقف، موقوف علیهم و موقوف می باشند.
واقف کیست؟
نخستین رکن از ارکان عقد وقف، واقف می باشد. واقف کسی است که مال یا ملک خود را می بخشد تا در راه خیر مورد استفاده قرار گیرد. واقف باید اهلیت قانونی و شرعی برای انعقاد قرارداد داشته باشد؛ به این معنا که عاقل، بالغ و مختار باشد و برای بخشش مال خود رضایت داشته باشد.
موقوف علیهم
رکن دوم عقد وقف، موقوف علیهم می باشد. موقوف علیهم در واقع اشخاص ذی نفع می باشندکه مال یا ملک وقفی به نفع آن ها بخشیده شده است.
در صورتی که مال به یک شخص بخشیده شده باشد، به او موقوف علیه گفته می شود و در صورتی که به چندین نفر بخشیده شده باشد، آن ها را موقوف علیهم می نامند.
وقف خاص و عام
وقف با توجه به موقوف علیهم به وقف عام و وقف خاص تقسیم بندی می شود. وقف عام برای مواردی است که مال یا ملک برای مصارف عمومی بخشیده شده باشد مانند وقف برای مسجد و مراکز بهداشتی و درمانی و مدرسه و نظیر آن.
وقف خاص برای مواردی است که مال یا ملک به افراد مشخصی بخشیده شده است مانند وقف برای فرزندان شخصی یا کارکنان یک اداره و نظیر آن.
شرایط موقوف علیهم
علیرغم خاص یا عام بودن وقف، سه ویژگی برای موقوف علیهم بودن ذکر شده است. اولین ویژگی این است که موقوف علیهم وجود داشته باشد؛ به این معنا که وقف به نفع کسی که فوت کرده صحیح نیست.
ویژگی دوم این است که موقوف علیهم مشخص باشد؛ به این معنا که مشخصات کامل آن ذکر شده باشد.
به عنوان مثال اگر ملکی قرار است به نفع مسجد وقف گردد باید مشخص شود که کدام مسجد و در چه محله ای می باشد.
ویژگی سوم این است که موقوف علیهم باید اهلیت تملک داشته باشد؛ به این مفهوم که از نظر عقلی و قانونی شرایط مالکیت منافع حاصل از وقف مال یا ملک را داشته باشد.
عین موقوفه
رکن سوم عقد وقف، عین موقوفه می باشد. عین موقوفه همان مال یا ملکی است که توسط واقف بخشیده می شود. عین موقوفه نیز لازم است ۴ ویژگی داشته باشد.
نخستین ویژگی مال موقوفه این است که باید عین باشد؛ یعنی باید مال یا ملکی به صورت فیزیکی و قابل لمس وجود داشته باشد تا بتوان آن را وقف کرد.
دومین ویژگی این است که مال موقوفه باید در تملک واقف باشد؛ به عبارت دیگر واقف تنها می تواند مالی یا ملکی را وقف نماید که خود مالک آن باشد.
سومین ویژگی این است که مال موقوفه باید قابل انتفاع باشد؛ یعنی به گونه ای باشد که امکان بهره مندی از منافع آن وجود داشته باشد؛ مثل ساختمانی که وقف مسجد یا بیمارستان می شود.
چهارمین ویژگی این است که مال موقوفه باید قابل قبض باشد؛ به این معنا که امکان واگذاری آن به دیگری وجود داشته باشد.
تفاوت سند وقفی و سند ملکی
سند ملکی به طور معمول در ۶ دانگ تنظیم می شود و مالکیت این ۶ دانگ کاملاً مشخص است؛ به طوری که مالک برای هر دانگ از سهم خود سند معتبر دارد و اختیار تام برای خرید و فروش و اجاره ملک آن دارد. همچنین هویت مالک از طریق شماره پلاک ثبتی قابلیت پیگیری دارد.
این در حالی است که سند وقفی برای مالک اختیار تام ایجاد نمی کند و هر گونه معامله ای اعم از خرید و فروش و اجاره باید با اجازه اداره اوقاف صورت گیرد. در حقیقت، خریدار ملک وقفی تنها مالک اعیان ملک خواهد بود و نسبت به زمین ملک حق تصرف ندارد.
با توجه به اینکه اعتبار سندهای وقفی نسبت به سندهای شخصی کم تر است، ارزش املاک وقفی نیز کم تر از املاک شخصی می باشد.
