هوشنگ سیحون، پدر معماری نوین ایران
هوشنگ سیحون، پدر معماری نوین ایران
هوشنگ سیحون، معمار، طراح، نقاش و مجسمه ساز سرشناس ایرانی است که یکم شهریورماه ۱۲۹۹ در تهران متولد شد. در طول سال‌های فعالیت خود عضو شورای ملی باستان‌شناسی، شورای عالی شهرسازی، شورای مرکزی تمام دانشگاه‌های ایران و کمیته بین‌المللی ایکوموس وابسته به یونسکو بود.

به گزارش پایگاه خبری ساخت و ساز هشتم،هوشنگ سیحون طراح، معمار، نقاش و تندیس‌ساز پیشکسوت و باسابقه‌ای است که لقب «مرد بناهای ماندگار» و «پدر معماری مدرن ایران» نیز به وی داده شده است. طراحی و مرمت آرامگاه بزرگانی چون خیام، ابن سینا، نادرشاه افشار، فردوسی و کمال‌الملک از مشهورترین و ماندگارترین آثار او به شمار می‌رود.

سیحون یک تیغ دو لبه بود در آموزش کوتاهی نمی‌کرد اما در عین حال در کار بسیار سخت گیر بود؛ او معتقد به سبک نبود و هدف او معماری بی زمان بود و تابع هیچ گونه مدی نبود.

وی می‌گفت کار ارزشمند نه زمان دارد و نه مکان می‌شناسد و همیشگی است از این رو معتقد بود ما باید به این نقطه برسیم. کار وی بر ماندگاری، مصالح محلی، استواری و بی زمانی مبتنی بود، به همین دلیل هرگاه آدمی پروژه‌های سیحون را می‌بیند، زنده و قابل بحث بودن آن‌ها را نیز درک می‌کند.

حرف مهندس سیحون این بود که ما باید جوهره معماری ایرانی را درک کنیم، جوهره یعنی تأثیر اقلیم، فرهنگ، تبحر ساخت و مصالح بومی که همان چیزی است که امروزه به عنوان معماری بومی شناخته می‌شود و اگر یک معمار این موارد را رعایت کند اثر او اثری ماندگار، بومی و ایرانی خواهد بود.(۱)

این گزیده ای از سخنان محمود درویش پیشکسوت معماری و شهرسازی درباره هوشنگ سیحون است که در برنامه‌ای با عنوان «خاطرات و تجربیات بیش از نیم قرن همنشینی با هوشنگ سیحون»، اظهار کره است.

واقعیت اینست که برای اینکه فردی را بشناسیم، باید از فضای پیرامون او نیز شناخت داشته باشیم، فضایی که هوشنگ سیحون در آن رشد کرد، اواخر دوره قاجار و شروع کودتای رضا خان بود.

آشنایی با هوشنگ سیحون

این فرد در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد به نقاشی علاقمند شد و جزو نخستین افرادی بود که در دانشکده هنرهای زیبا تحصیل کرد و به دلیل توانمندی در نقاشی دوران موفقی را در دانشگاه طی کرد و شاگرد اول شد.

در ۱۳۲۳ خورشیدی که سال‌های پس از جنگ جهانی است، دولت فرانسه بسیاری از شاگرد اول‌های کشورهای دیگر در رشته‌های مختلف را بورسیه می‌کرد، از ایران هم هشت تن انتخاب شدند که مهندس سیحون از رشته معماری جزو آن‌ها بود.

پس از فارغ التحصیلی و بازگشت از فرانسه سیحون دانشیار دانشکده، پس از چندسال استاد و در ۱۳۴۱خورشیدی رییس دانشکده شد؛ وی در ۱۳۴۷ خورشیدی هم از ریاست دانشکده و هم از استادی استعفا داد و تمام وقت خود را وقف کار کرد.

بخوانید:  تاثیرات منفی معماری نوین در روابط انسانی چیست؟

هوشنگ سیحون و معماری

از میان پروژه های طراحی و ساخته شده وی می توان به آرامگاه بزرگانی چون خیام، کمال الملک، بوعلی سینا، نادرشاه افشار، کلنل محمدتقی خان پسیان و ده ها مقبره و آرامگاه دیگر و نیز طراحی بنای موزه توس در سال ۱۳۴۷ و همچنین ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران اشاره کرد.

وی همچنین طراحی ساختمانهای سازمان نقشه برداری کل کشور، کارخانه نخ ریسی کوروس اخوان، کارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی یاغچی آباد، سینما آسیا، سینما سانترال، کارخانه کانادادرای(زمزم فعلی) در تهران و اهواز، کارخانه یخ سازی کورس اخوان و حدود ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی را برعهده داشته است.

سیحون نقش افکنی است که در دنیای ابعاد، از معانی پر رمز و راز باطن سخن به میان می آورد و برای بزرگانی که طراح آرامگاه شان بوده، کوشیده است تا معانی باطنی، فلسفه نظری و ساحت وجودی هر یک را در نقش مقبره اش متجلی و نمایان سازد.

به عنوان مثال استاد سیحون در سال۱۳۳۸، طرح آرامگاه حکیم عمر خیام را مبتنی بر اصول ریاضی و مثلثاتی خیام، پایه گذاری و طراحی نموده است. آرامگاه نادرشاه افشار در مشهدف آرامگاه کمال الملک در نیشابور، آرامگاه ابوعلی سینا در همدان، آرامگاه خیام در نیشابور، بازسازی و طراحی آرامگاه فردوسی در توس بر پایه طرح پیشین، آرامگاه کلنل محمدتقی خان پسیان، مقبره عباس میرزا و بعضی دولتمردان قاجار، ساختمان بانک سپه در تهران، بنای موزه توس، و همچنین مرکز فرهنگی یزد، ازجمله آثار معماری است که توسط هوشنگ سیحون بنا شده اند.

هوشنگ سیحون و نقاشی

سیحون در کنار معماری، به نقاشی از مناظر و روستاهای ایران می پرداخت و نمایشگاه هایی از آثار خود را، در ایران و در خارج از ایران برپا کرده است.

آثار وی در نمایشگاهی در دانشگاه ماساچوست در سال۱۹۷۲ در کنار آثار هنرمندانی چون پیکاسو و سالوادور دالی به نمایش درآمد.

در این نمایشگاه تابلویی از کلافهای خطی را به نمایش گذاشت که در آن از خطوط موازی و پر پیچ و تابی استفاده کرده بود که همدیگر را قطع نمی کردند. دانشگاه هایی مانند هاروارد، واشنگتن و دانشگاه برکلی، مجموعه ای از نقاشی های او را گردآوری کرده و نگهداری می کنند.

هوشنگ سیحون سال ۲۰۱۴ در بیمارستان ونکوور در سن ۹۳ سالگی درگذشت.