به گزارش پایگاه خبری ساخت و ساز هشتم، کتاب معماری و اندیشه نقادانه، نوشته وین اتو است که در سال ۱۹۷۸ نوشته و در سال ۱۳۸۴ توسط خانم امینه انجم شعاع به فارسی ترجمه شده است. او در فصل های دوم و سوم و چهارم، ده نوع نقد معماری را در سه دسته معرفی کرده است. البته لازم به ذکر است که او پاره ای از شیوه های نقد معماری را با اقتباس از دسته بندی های مرسوم در حوزه ی نقد ادبی معرفی کرده است. خلاصه ای از انواع نقد معماری را جهت آشنایی در اینجا آورده ایم، اما خواندن اصل کتاب را به همه ی دوستداران نقد و معماری توصیه می نماییم.
انواع نقد معماری در نظر او عبارتند از:
نقد معیاری
نقد تفسیری
نقد توصیفی
نقد معیاری در کتاب معماری و اندیشه نقادانه
اتو نقد معیاری را چنین معرفی کرده است: نقد معیاری بر این عقیده استوار است که در جایی بیرون از ساختمان یا مجموعه ی شهری، سرمشق و الگو و قاعده و قانونی وجود دارد که ارزش و موفقیت اثر با آن سنجیده می شود.
چهارنوع نقد معیاری عبارتند از: نقد نظریه ای؛ نقد مبتنی بر دستگاه فکری (منظومه ای)؛ نقد گونه ای؛ نقد کمی یا مقیاسی.
- نقد نظریه‌ای، اصلی اساسی و عمومی و سنجش ناپذیر وجود دارد که نقد بر آن مبتنی است. شعارها و ادعاهایی چون «فرم از کارکرد تبعیت می کند»، «هر چه کمتر،بهتر»، « تزیین جنایت است»، را معیار و ملاک نقد نظریه ای می داند.
- نقد منظومه‌ای، گونه ای از نقد معرفی شده است که در آن ناقد هیچ گاه خود را در حصار نظریه ای قاطع و صریح قرار نمی دهد و به این ترتیب، خرده گیران نمی توانند به کار او برچسب ساده انگار یا ناکارآمد و تاریخ مصرف دار بزنند. ازنظر اتو، تعریف ویتروویوسی از سه وجه «راحتی و استحکام و سرور» دراین نوع نقد قرار می گیرد. او می افزاید که در سنت نقد ادبی و هنری، این گونه را نقد فرمالیستی (شکل گرایانه) نام نهاده اند.
- نقد گونه‌ای، روشی معرفی شده که براساس انواع ساختاری- کاربردی یا همان گونه ها شکل گرفته است. او از سه وجه مشخص در تحلیل بناها بر طبق نقد گونه ای سخن می گوید: «سازه و کاربرد و صورت» و می نویسد: نقد گونه ای، که به سازه توجه دارد، آثار را با توجه به مصالح و الگوهای فنی- که اثر را شکل داده است- ارزیابی می کند.
- نقد کمی، از معیارهای عددی، که دقت بسیار دارد، استفاده می شود و آن معیارها ملاک داوری قرار می گیرد. معیارها ممکن است حداقل های لازم، حد وسط ها، یا شرایط مرجح را نشان دهند.
نقد تفسیری در کتاب معماری و اندیشه نقادانه
نقد تفسیری بسیار شخصی تلقی می شود و منتقدی که مطابق این روش پیش می رود، مدعی تعلق به هیچ نظریه یا دستگاه فکری یا معیار خاصی نیست و البته ارزیابی عینی و محاسبه ای هم به دست نمی دهد.
در عوض، منتقد اهل تفسیر می خواهد که نظرگاه دیگران را چنان تغییر دهد که مسائل را چون او ببینند. اتو نقد تفسیری را به سه دسته ی نقد جانبدارانه و نقد القایی و نقد ذوقی تقسیم کرده است.
- منتقد جانب دار، در درجه ی نخست تحسین دیگران را برمی انگیزد، نه اینکه داوری کند. فی الواقع، او پیش از این قضاوت خود را انجام داده است، لیکن اکنون می خواهد ما را متقاعد به قبول فتوای خود کند.
- نقد القایی، به جای آنکه بر شیوه ی نگاه ما اثر بگذارد، احساسات ما را مخاطب قرار می دهد. بر خلاف نقد جانب دارانه، که بالاخره به عقلانیت تظاهر می کند، نقد القایی فقط با حوزه ی احساس سر و کار دارد.
- نقد ذوقی، منتقد به هنرمند تبدیل می شود و نقد به اثر هنری. در این نوع نقد، اثر معماری دیگر موضوع نقد نیست، بلکه محمل خلق اثر هنری است که به واسطه ی نقد معماری شکل گرفته است.
نقد توصیفی در کتاب معماری و اندیشه نقادانه
نقد توصیفی بیش از دیگر انواع نقد بر حقایق استوار است. این نقد درگیر قضاوت یا حتی تفسیر نیست، بلکه به ما کمک می کند تا آنچه را واقعاً هست ببینیم. سه گونه نقد زیر مجموعه ی نقد توصیفی قرار می گیرد: نقد تشریحی، نقد زندگی نامه ای، نقد زمینه ای.
- نقد تشریحی، از نظر بسیاری اصلاً نقد نیست، چون کاری به خوبها و بدها ندارد. در این نقد، اثر به سادگی توصیف می شود، اما در عین حال منتقد توجه ما را به وجوه خاصی از موضوع هدایت می کند و ما را وا می دارد که آن نکات را به دقت ببینیم تا به این ترتیب تجربه ای تازه و فهمی جدید فراهم آید.
- نقد زندگی نامه‌ای، برای مخاطب زمینه ای را فراهم می کند که در آن، نکات بیشتری از بنا را بفهمد، هدف از نقد زندگی نامه ای این است که منطق پیشرفت هنرمند را بفهمیم تا بتوانیم نیت او را در هر یک از کارهایش ببینیم. این تشخیص زمینه هایی را معلوم می کند که بدون داشتن آنها، داوری کور و تحمیلی خواهد بود.
فهرست مطالب کتاب معماری و اندیشه نقادانه
- سخن ناشر
- مقدمه مترجم
- مقدمه مولف
- فصل اول: نقد
- فصل دوم: نقد معیاری
- فصل سوم: نقد تفسیری
- فصل چهارم: نقد توصیفی
- فصل پنجم: بلاغت زبان نقد
- فصل ششم: عرصه های حضور نقد
- کتابشناسی
- نمایه
- منبع خبر : گروه معماران آرل
