به گزارش پایگاه خبری ساخت و ساز هشتم، بهره‌برداری از سامانههای هوشمند، به ویژه سامانه هوشمند شهرسازی می‌تواند دنیای پیرامون ما را متحول سازد. سامانههای هوشمند قادر هستند حجم عظیمی از اطلاعات را در ساختار خود ثبت و ضبط کرده و با مدیریت هدفمند و نظام‌مند امکان بهبود مدیریت و برنامه‌ریزی و همچنین ارتقای آگاهی، اجرا و پایش برنامه‌ها و طرح‌ها را میسر و مقدور کنند.
در حال حاضر در تمام حوزه‌ها حرکت و شتاب در جهت تعریف و پیاده‌سازی ساختار سامانه‌ها و بهره‌مندی از مزایای مطلوب و متعدد و گره‌گشای سامانههای هوشمند مشاهده می‌شود. سامانه و زیرسامانه‌ها قادر هستند که مجموعه‌ای نامحدود از موضوعات و اقدامات را در ساختار و لایه‌های متعدد ذخیره و امکان ارتباط این موضوعات و انجام واکاوی‌ها و تحلیل‌های لازم را فراهم آورند. با گسترش شئونات زندگی و پیچیده شدن فرایندهای تصمیم‌گیری و تصمیم سازی، سامانههای هوشمند ابزارهای اساسی در ذخیره‌سازی، دسته‌بندی، تجزیه‌وتحلیل و شناسایی و ادراک عینی وضعیت‌های موجود و یا پیش‌بینی‌ها و پیشنهادها هستند.
درواقع تحلیل یکپارچه موضوعات پیچیده و ترسیم و تجسم وضعیت‌های پیشنهادی در فقدان بهره‌برداری از قدرت سامانههای هوشمند عملاً بسیار سخت و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد.
در نظام شهرسازی و معماری کشور که از پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین موضوعات با انبوهی از نهادها، سازمان‌ها، شرکت‌ها و تشکل‌ها و حجم بالایی از اقدامات و فعالیت‌ها است، تعریف لایه‌ها و زیر لایه‌های اطلاعاتی متعدد و متنوع اجتناب‌ناپذیر است.
لزوم به‌روزرسانی برنامه‌ها
از طرف دیگر موضوع بهنگام‌سازی و به‌روزرسانی این لایه‌ها در کنار سامانه هوشمند شهرسازی بسیار اساسی و حیاتی است. به نظر می‌رسد در قالب دستورالعمل‌هایی، کلیه نهادها و سازمان‌ها باید مکلف شوند طرح‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های اجرایی را در ساختار مذکور تعریف، اجرا و پایش کنند که موضوع تمرکز و متعاقب آن به‌روزرسانی به شکل مناسب و مطلوبی پیگیری شود.
به عنوان مثال، سامانه شهرسازی و معماری در مقیاس ملی تعریف و شهرها و روستاها هریک پس از ورود به سامانه و انتخاب شهر و روستای موردنظر، نسبت به بررسی‌های معمول و صدور مجوزها و گواهی‌ها اقدام کنند تا از تشتت و گوناگونی سامانههای محلی موجود با انتقال نظامات شهرسازی و معماری به سامانه ملی ممانعت شود.
بدیهی است بستر مشترک زمینه یکپارچگی و پیوستگی اقدامات و فعالیت‌ها و مدیریت می‌تواند برنامه‌ریزی، نظارت و پایش مؤثر و تأثیرگذار متولیان در مقیاس‌های مختلف را فراهم آورد.
از مهم‌ترین مواهب در نظام و سامانه هوشمند شهرسازی، امکان ترکیب و تحلیل اطلاعات به‌صورت منسجم و هدفمند است. چنانچه پس از الزام حاکمیتی و قانونی، مجموعه نهاد های متولی، سازمان‌ها و شرکت‌ها اطلاعات خود را در سامانه و لایه‌های مشخص منعکس کنند گزارش‌گیری‌ها و تحلیل‌ها به‌عنوان زمینه مدیریت و برنامه‌ریزی مؤثر و مطلوب در اختیار خواهد بود.
واضح است دستیابی و بهره‌برداری از این موضوعات صرفاً درگرو تعریف و اجرای سامانه هوشمند ملی و الزام انعکاس مجموعه طرح‌ها و برنامه‌ها و همچنین فعالیت و اقدامات خرد و کلان در سامانه مذکور توسط بالاترین متولی در سطح کشور است.
ایجاد سامانه هوشمند شهرسازی چه مزایایی دارد؟
۱-نظامات شهرسازی و معماری کشور در سطح کلان تا خرد یکپارچه می‌شوند.
۲-امکان هماهنگی و پیوستگی در محتوا و شکل طرح‌ها فراهم خواهد شد.
۳-گروه‌های تخصصی امکان مدیریت، برنامه‌ریزی، نظارت، اجرا و پایش مناسب بر طرح‌ها و برنامه‌ها در سطح کشور و شهرها را خواهند داشت.
۴-ارتباط اسنادی کلان کشور به‌مانند طرح آمایش، طرح ناحیه‌ای و منطقه‌ای، طرح‌ها جامع و تفصیلی و طرح‌های هادی روستاها و طرح‌های موضوعی و موضعی به شکل مناسب‌تری فراهم می‌شود.
۵-تقویت ادراک راهبردی و اجرایی مدیران و متخصصان از مجموعه طرح‌ها و برنامه‌ها فراهم می‌شود.
۶-موضوعات پیچیده و غامض به شکل مناسبی شناسایی و مدیریت خواهند شد.
۷-ثبت و ضبط مستمر مجموعه اطلاعات شهری و روستایی فراهم می‌شود.
۸-انعطاف‌پذیری و امکان اصلاحات و بازنگری‌ها با کمترین زمان و هزینه محقق خواهد شد.
۹-بستر مشارکت مجموعه حرفه‌مندان و علاقه‌مندان حقیقی و حقوقی آماده خواهد بود.
با عنایت به‌مراتب فوق و اذعان بر مواهب بیشمار سامانههای هوشمند، به‌ویژه سامانه هوشمند شهرسازی، لازم و ضروری است وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان متولی اصلی در کشور نسبت به تعریف و توسعه این سامانه‌ها و زیرسامانه‌های مرتبط ذیل یک برنامه مشخص و جامع در اسرع زمان اقدام کند.
در این روش، شیوه متداول تهیه طرح‌ها و ارائه مدون و مکتوب به انضمام نقشه‌ها، جای خود را به تکمیل اطلاعات مکانی و توصیفی در سامانههای هوشمند و انعکاس نتایج در لایه‌های اطلاعاتی در ساختار سامانه جامع و هوشمند و ضمایم و زیرسامانه‌ها خواهد داد.
به‌بیان‌دیگر مشاوران هر طرح اطلاعات وضع موجود را در لایه‌های مختص هر شهر، شهرک و روستا و غیره منعکس و پس از تجزیه و تحلیل و تولید محتوا و اطلاعات توصیفی و مکانی، ضوابط و مقررات، توصیه‌ها، الگوها، نقشه‌ها و تصاویر هر یک از موارد را در سامانه جامع و هوشمند بر اساس تعریف و ساختار سامانه و لایه‌بندی‌های مشخص و معین، بارگذاری می‌کنند.
هدف اصلی بهبود چندجانبه شیوه‌های مدیریتی است
همچنین فرایند بررسی، انجام اصلاحات و بازنگری‌های هر طرح، تصویب و ابلاغ از طریق سامانه مذکور به مانند تجربیات مشابه در دنیا و کشور به راحتی قابل‌تعریف و پیگیری است. در بعد اجرا و پایش طرح‌ها و برنامه‌ها نیز تعریف سامانههای اجرایی و پایش‌گر در ارتباط و پیوند با سامانه مادر موجبات یکپارچگی و پیوستگی نظامات شهر سازی و معماری، تمرکز مدیران و متخصصان بر یک ساختار درنتیجه ارتقاء و بهبود چندجانبه کیفیت مدیریت، برنامه‌ریزی و نظارت در حوزه شهرسازی و معماری خواهد شد.
با توصیفات فوق کشور دارای سامانه و زیرسامانه‌هایی می‌شود که مجموعه اطلاعات، برنامه‌ها، طرح‌ها از مقیاس کلان تا خرد در این سامانه ثبت و ضبط و به‌روزرسانی خواهد شد.
درصورتی‌که مراحل بارگذاری مجموعه اطلاعات کانی و توصیفی طرح‌ها و برنامه‌ها، تجزیه‌وتحلیل‌ها و انعکاس نتایج و دستاوردها در سامانه شفاف باشد و در سطوح مشخص دسترسی قابل رصد و نظارت تخصصی و عمومی حرفه مندان ، صاحب‌نظران و کارشناسان پیش‌بینی شود، امکان تمرکز نیروی مدیریتی، تخصصی و تشکل‌های حرفه‌ای و مرتبط بر روی هر بخش از فرایند تهیه، اجرا و پایش طرح‌ها و برنامه‌ها در ساختار مؤثر و تأثیرگذار فراهم خواهد شود و مجموعه حرفه مندان و صاحب‌نظران در سراسر کشور امکان مشارکت و نظارت بر طرح‌ها و برنامه‌ها را خواهند داشت. بدیهی است ساختار و امکانات فوق موجبات بهبود و ارتقاء مفاد و محتوای طرح‌ها و برنامه‌ها، نظارت را بر مجموعه فرایندها میسر و مقدور می‌شود.
سامانه جامع ثنا یک نمونه موفق
در حال حاضر تجربه‌های موفقی در سامانههای ملی در سطح کشور وجود دارد که در تعریف و طراحی سامانه جامع و هوشمند شهرسازی و معماری کشور می‌توانند موردنظر قرار گیرند. به‌عنوان‌مثال سامانه جامع ثنا در قوه قضائیه، سامانه آموزشیار در دانشگاه و غیره. بدیهی است سامانههای مذکور به‌راحتی قابل توسعه و ارتقاء بوده و قابلیت افزایش خدمات را به‌صورت نامحدود در خود دارا می‌باشند.
سامانه جامع و هوشمند شهرسازی و معماری این امکان را دارد که در طول زمان حسب اقتضائات و نیازها ، قابلیت‌ها،امکانات و خدمات خود به‌صورت نامحدود ارتقا داده و نیازهای را تأمین و مرتفع و افق‌های جدید را فرا روی مدیران و برنامه ریزان کشور ترسیم و تجسم کند.
سامانههای جامع و هوشمند در تمام حوزه‌ها شرایطی را فراهم می‌آورند که بهترین امکانات، اطلاعات توصیفی و مکانی و خدمات در سطوح ملی تا محلی به متولیان، مدیران و کارشناسان ارائه شده و بهترین خروجی در نظارت همه‌جانبه و کنترل مؤثر فراهم شود.
در حال حاضر فرآیند انجام مطالعات ، ارزیابی‌ها و تاییدات، تصویب و ابلاغ طرح‌ها و برنامه‌ها در مراجع قانونی بسیار طولانی و زمان‌بر است و معمولاً پس از طی این فرایند اطلاعات برداشتی در فاز مطالعات با تغییرات و تحولات اساسی روبرو می‌شود. از طرف دیگر موضوع نظارت و پایش طرح‌ها و نیاز به انجام اصلاحات و بازنگری‌ها در طول زمان اجتناب‌ناپذیر است.
بزرگ‌ترین چالش‌های حوزه شهرسازی
زمان مطول برداشت‌های لازم اطلاعات مکانی و توصیفی، اخذ تاییدات و طی تشریفات در بازه‌های زمانی مشخص از مهم‌ترین چالش‌های طرح‌ها و برنامه‌های کشور در حوزه شهر سازی و معماری است.ساختار جامع و هوشمند امکان سرعت در انتقال اطلاعات، به‌روزرسانی مستمر، ارتباط مؤثر گروه‌های ارزیابی طرح‌ها را فراهم خواهد آورد و بر پویایی و به هنگام سازی طرح‌ها و برنامه‌ها خواهد افزود. در ساختار جامع و هوشمند به‌راحتی مطالعات در فضای سه‌بعدی مکان محور صورت گرفته که بر دقت طرح‌ها خواهد افزود و فرایند انجام اصلاحات و بازنگری در سامانه به شکل مناسب‌تر و جامع‌تری فراهم می‌شود.
به‌ویژه اینکه در ساختار جامع و هوشمند امکان تعریف و اجرای بسیاری از ساختارها و کمیته‌های تخصصی در سامانه وجود داشته و مجموعه اطلاعات‌پایه در اتصال و ارتباط با متولیان هر حوزه در بازه‌های زمانی مشخص قابلیت بهنگام سازی و به‌روزرسانی را دارد. علاوه بر موارد فوق فضای زیرساخت اطلاعاتی امکان مدل‌سازی و پیش‌بینی نتایج طرح‌ها، برنامه‌ها و پیشنهادها قبل از اجرا مشخص و معین می‌کند و از این حیث موجبات صرفه‌جویی و دقت متولیان مدیریت و برنامه‌ریزی در کلیه مقیاس‌ها می‌شود.
برنامه‌ریزی در تمام بخش‌ها لازم است
با نگاهی به‌مراتب فوق به‌مانند دیگر حوزه‌ها در نظام شهرسازی و معماری کشور نیز ما نیازمند تغییر در نحوه و چگونگی تهیه برنامه‌ها و طرح‌ها در تمام‌مقیاس‌ها هستیم و با توجه به پیچیدگی و گستردگی در این حوزه و الزام انعکاس مجموعه لایه‌های موردنیاز در یک زیرساخت اطلاعاتی و انجام تحلیل‌های پویا و به هنگام لازم است با مدیریت بالاترین نهاد حاکمیتی یعنی وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی و معماری کشور کلیه نمادها، سازمان‌ها، تشکل‌ها مجموعه طرح‌ها و برنامه‌های خود را به نحوی از انحا در این زیرساخت ثبت و ضبط و اجرا و پایش اقدامات و فعالیت‌ها را از سامان پیگیری کند.
این مهم موجب به هنگام سازی و تمرکز توان و نیرو حرفه‌ای و تخصصی کشور در یک زیرساخت هوشمند و ارتقاء و بهبود وضعیت مدیریت و برنامه‌ریزی در حوزه شهرسازی و معماری کشور و شهرها در بلندمدت خواهد شد.
- نویسنده : سیامک کاکاوند
- منبع خبر : ایرنا
