به گزارش پایگاه خبری ساخت و ساز هشتم، معماری سنتی، سبکی از معماری است که در گذشته از آن بهره برده می‌شد. به طور کلی به معماری که در یک منطقه رواج داشته و مورد علاقه مردمان یک ناحیه باشد، معماری سنتی گفته می‌شود.
ویژگیهای معماری سنتی
امروزه معماری سنتی ویژگیهای خاصی دارد که توسط طراحان و معماران امروزی استفاده می شود. دو نمونه‌ی مشخص از این ویژگی ها عبارتند از:
- تعهد و احترام به حفظ پیوند با سبک های پیشینی که در معماری آن ساختمان به کار گرفته شده است.
- استفاده مجدد از مصالح یا طراحی خانه ها و ساختمان هایی که با طرح ساختمان ها در منطقه سازگار و یکپارچه است.
رعایت این دو مورد سبب می شود انسجام و وحدتی که در حس ظاهری و فضای درونی این سازه ها وجود دارد، به خوبی حفظ شود.
معماری سنتی ایرانی
می توان گفت معماری سنتی ایرانی که در گذشته انجام می شده، یکی از بی نقص ترین معماری های جهان بوده است؛ زیرا در این سبک از معماری، بدون استفاده از هیچ گونه وسایل و ابزارآلات پیشرفته ای چنین خانه های با ظرافت و جذابی ساخته می شد که طراحان آینده هم از آن الهام می گرفتند. معماری سنتی ایرانی در آن زمان که استفاده می شد، به نوعی تجلی و نمایی از فرهنگ جامعه آن زمان بوده است.
یکی از عجیب ترین نکاتی که در این معماری به چشم می خورد، توجه بیش از حد معماران به جزئیات می باشد. به طور مثال در بیشتر خانه های سنتی، درب های ورودی دولنگه و چوبی بوده و هر لنگه کوبه ای نیز داشته است.
تلفیق معماری مدرن و معماری سنتی
شاید ساختمان هایی که امروزه ساخته می شود، از معماری اصولی و استانداردی برخوردار نباشند؛ اما نمی توان این مورد را ندید گرفت که یک معماری خوب می تواند بر فضای خانه بسیار تاثیر گذار باشد.
همچنین با توجه به اینکه هنرمندان و معماران در گذشته از معماری سنتی و اصول مربوط به آن استفاده می کردند و در عموم آثار هنری و معماری گذشته نیز این موضوع مشهود بود، اما امروزه پس از عبور از دوران قدیم و معماری سبک قدیمی، طراحان و معماران مدرن بر این باورند که تلفیق دکوراسیون مدرن و سنتی محبوبیت غیر قابل وصفی را نزد مخاطبین دارد.
هرچند که در دهه های اخیر و به خصوص سال های گذشته، این سبک از معماری به دست فراموشی سپرده شد و سبک های مدرن اغلب ساختمان ها و بناهای ایرانی را تسخیر نمود، اما بعد از توجه معماران و هنرمندان جهان به فرهنگ و معماری ایران معماران و طراحان ایرانی از میراث فرهنگ غنی و معماری بی بدیل ایران مجددا سود بردند و در طراحی های خود این نقوش را استفاده نمودند.
توجه به طبیعت در معماری سنتی
یکی از نکات بسیار جالبی که در معماری قدیمی به چشم می خورد، توجه به عنصر باد، خاک و آفتاب است.
پنجره های گنبدی شکل با شیشه های رنگارنگ یا اتاق هایی رو به نور مستقیم آفتاب و دالان های حرکت هوا، در معماری قدیم به وضوح و به طور کامل قابل رویت است.
در این نوع معماری با در نظر گرفتن فضا و مواردی که در محیط داخلی به چشم می خورد، به عوامل طبیعی توجه ویژه ای می شد.
همچنین بکار گیری اتاق های تودرتو نیز از دیگر ویژگی های این نوع معماری محسوب می گردید.
عموما در فضای مرکزی خانه هایی که از معماری سنتی بهره می بردند، حوض و باغچه های کوچک طراوت منحصر به فردی را به محیط خانه القا می نمود و گویی اتاق ها با اشراف به این منظره و در روبروی هم خودنمایی و جلب توجه می کردند.
به علاوه، درب های ورودی این خانه ها از چوب ساخته می شد و با کلون ها و کوبه های جداگانه زنانه و مردانه، نشان از شخصی بودن محیط خانه داشت.
معمولا در این نوع معماری فضایی برای مهمانان که به شاه نشین معروف بود، وجود داشت که عموما به آینه کاری و تزئینات فراوان منقوش بود و کاشی هایی با طرح های فرهنگ و سنن ایرانی با رنگ های خاص و جلب توجه کننده، خودنمایی می کرد.
فضای آشپزخانه هر خانه نیز نشان از مهمان نوازی آن خانواده و به طور کلی ایرانیان بود.
معمولا در اکثر خانه هایی که ایوان رو به حیاط داشتند، نرده ها و دستک هایی چوبی وجود داشت که توسط ستون ها و سقف های چوبی زیبا تکمیل شده و در کنار دیواره های منبت کاری شده ی از جنس چوب، مکمل زیبایی معماری سنتی این خانه ها بود.
ویژگیهای معماری سنتی ایران
معماری بومی ایرانی، برای سازگاری یافتن با شرایط اقلیمی متفاوتی به وجود آمده است و از این رو در آن نوآوری و خلاقیت های فراوانی به کار گرفته شده است.
قنات ها، بادگیر ها، یخچال ها و مخازن های زیرزمینی آب نمونه هایی از معماری پایدار سنتی در ایرانِ گذشته می باشد. از جمله ویژگی های بنیادی معماری ایرانی در گذشته می توان به:
- طرح های همگن و یکسان
- برونگرایی
- مینیمالیسم
- بکارگیری انسان شناسی و معرفت شناسی در آثار
- استفاده از تقارن و عدم تقارن
همچنین نور طبیعی به عنوان عامل کلیدی در تمایز میان طرح ها در این معماری مورد استفاده قرار گرفته است.
وضعیت فعلی معماری سنتی
تمام این مواردی که در این مقاله و به طور کلی در بحث معماری سنتی گفته شد، همه و همه به اصل این معماری که همراه با زیبایی و دلنشینی است بر می گردد؛ اما این زیبایی، جذابیت و دلنشینی ای که در معماری سنتی ایران دیده می شود، اگر همراه با زندگی افراد و خانواده ها در آن نباشد رنگ و بویی ندارد.
واقعیت این است که مردمان امروزه از این سبک معماری که به صورت قدیمی به ساخت خانه ها می پردازد خسته شدند و ای کاش با پیشرفت روز افزون علم طراحی دکوراسیون و معماری، معماران و متخصصان به معماری سنتی نیز اهمیت داده و به آن توجه می نمودند.
توجهی که بازتاب آن در استفاده از معماری سنتی در نمای سازه ها و طرح ها است.
البته این نکته ناگفته نماند که امروزه بسیاری از معماران و طراحان داخلی با استفاده از متریال ها و الگو های سنتی سعی در زنده نگه داشتن این فرم در سازه ها و پروژه‌های خود دارند و به صورت ظرافت‌مندانه‌ای از آن بهره می برند.
امید است که سازمان‌های ذی‌ربط و مسئول که مسئولیت زنده نگه داشتن معماری سنتی ایرانی می‌باشند، توجه بیشتری به این ماجرا داشته باشند.
سازمان هایی همچون مسکن و شهرسازی، میراث فرهنگی و زیباسازی مناطق شهری و شهرداری ها و نهاد های مربوطه.
این سازمان‌ها می بایست با ایجاد بنیاد های معماری سنتی، تلاش مضاعفی در بازسازی بناهای معماری قدیم ایران بکنند و از معماران با تجربه ایرانی کمک بگیرند تا درس های این سبک از معماری را به جوانان و علاقه مندان معماری، منتقل و آموزش دهند.
